Các tuyến, luồng thương mại và thị phần của các hãng tàu trên Biển Đen thay đổi thế nào trong 6 tháng qua

Cảng Novorossiysk, nằm ở phía Đông của Biển Đen, được kết nối bằng đường sắt và đường cao tốc đến các trung tâm dân cư và công nghiệp chính của Nga, Transcaucasia và các quốc gia Trung Á. Cảng là một trong những trung tâm hàng hóa lớn nhất ở Nga, xử lý hàng hóa xuất khẩu ra thị trường quốc tế. Cơ sở hạ tầng phục vụ vận tải container của cảng bao gồm bốn nhà bến cảng (terminal), trong đó có một bến nội địa từng thuộc sở hữu và điều hành của Maersk’s APM Terminals cho đến khi có động thái thoái vốn gần đây.

Tổng khối lượng container của Nga trên Biển Đen trong nửa đầu năm 2022 đã giảm 7,7% so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi khối lượng vận chuyển hàng hóa giảm 11,1%. Một số hãng tàu toàn cầu đã nhanh chóng giảm hoạt động kể từ tháng 3 năm 2022. Một số công ty vận tải biển toàn cầu (như Maersk) đã quyết định rút khỏi thị trường container của Nga, đình chỉ hoàn toàn việc đặt hàng hoặc hạn chế hoạt động đối với một số loại hàng hóa nhất định.
 
Hầu hết các hãng tàu toàn cầu có mặt tại cảng Novorossiysk đã thông báo tạm ngừng đặt chỗ đến và đi từ các cảng của Nga trong tuần đầu tiên của tháng 3/2022, ngay sau khi khi chiến sự xảy ra. Trong số các hãng vận chuyển hàng hải có những tên tuổi lớn như MSC, Maersk, ZIM, Hapag Lloyd, CMA CGM, ONE, Evergreen và Yang Ming. Tuy nhiên, chỉ một số thực sự tạm ngừng hoạt động của họ ở Novorossiysk.

Biểu đồ dưới đây cho thấy tỷ lệ luân chuyển container hàng tháng của mỗi hãng tàu đã thay đổi như thế nào tại cảng Novorossiysk từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2022, so sánh sự thay đổi khối lượng hàng tháng trước chiến sự và hiện tại.

Maersk Line đã tạm dừng đặt chỗ đến / đi từ Nga ngay trong tháng 3/2022, phải cần nhiều tuần sau đó để sơ tán các container rỗng thuộc sở hữu của hãng tàu từ các cảng của Nga. Nhiều tàu khác tiếp tục phục vụ các cảng container của Nga trong khi thích ứng với các lệnh trừng phạt của Phương Tây.

Ví dụ, MSC - công ty xử lý 22,2% tổng doanh thu container của cảng vào tháng 1/2022 - đã thông báo vào ngày 1 tháng 3 năm 2022 về việc ngừng đặt hàng cho hàng hóa Nga ngoại trừ “các mặt hàng thiết yếu như thực phẩm, thiết bị y tế và hàng hóa nhân đạo”.

Tuyên bố của MSC cho biết công ty đã vận hành các dịch vụ vận chuyển và nội địa đến và đi từ Nga và tuân thủ đầy đủ các biện pháp trừng phạt quốc tế áp dụng. Như dữ liệu cho thấy, MSC đã tăng đáng kể thị phần của mình ở Novorossiysk trong nửa đầu năm 2022. Trong khi khối lượng container của Nga trên Biển Đen đã giảm, số liệu thống kê cho thấy MSC đã đạt được 7,5% tổng doanh thu container ở Novorossiysk và chiếm một phần tư (24,6%) tổng số chuyến hàng container của Nga trên Biển Đen trong nửa đầu năm 2022.

Cùng với hãng vận tải toàn cầu MSC, các hãng vận tải khu vực và quy mô nhỏ khác có mặt ở khu vực Biển Đen cũng được hưởng lợi từ việc giảm hoạt động của các hãng tàu toàn cầu như Maersk, ZIM, COSCO, Evergreen, ONE, Yang Ming và OOCL.

Các hãng tàu Admiral, Arkas và Akkon đã tăng cường hiện diện tại cảng Novorossiysk của Nga kể từ quý 2/2022, chủ yếu là do các hãng tàu lớn hơn quyết định rút khỏi thị trường container của Nga. Các lệnh trừng phạt của châu Âu đối với hàng hóa và dịch vụ của Nga đã tạo ra một sự thúc đẩy hơn nữa cho thương mại song phương giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga, đồng thời việc vận chuyển hàng hóa trên tuyến thương mại này phần lớn được tạo điều kiện thuận lợi bởi các công ty vận tải biển của Thổ Nhĩ Kỳ và Nga.

Mặc dù các hãng vận tải ở cả Thổ Nhĩ Kỳ và Nga hiện không thể bù đắp đầy đủ cho tất cả các dịch vụ vận tải toàn cầu hiện có trước đây ở Nga, nhưng điều kiện thị trường đã tạo cơ hội cho tăng trưởng kinh doanh hãng vận tải và phát triển dịch vụ.

Daniil Melnychenko, nhà phân tích dữ liệu của công ty tư vấn và nghiên cứu thị trường Informall BG cho biết: “Trong khi Nga khám phá các điểm đến hàng hóa xuất nhập khẩu thay thế sẵn sàng bù đắp cho thị trường châu Âu đã mất, có các nhà khai thác tuyến sẵn sàng đáp ứng nhu cầu bất chấp các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Nga”. "Danh sách các thị trường thay thế của Nga bao gồm nhưng không giới hạn ở các nước Đông Nam Á, Ấn Độ, Bangladesh và Pakistan- những quốc gia hiện chưa có kết nối hậu cần tốt với Nga.

Ngoài ra, nghiên cứu thị trường của Informall cho thấy hoạt động của các hãng tàu toàn cầu giảm tại các cảng container của Nga đã tạo cơ hội cho sự phát triển giữa các công ty vận tải biển nội địa của Nga trước đây không tham gia nhiều vào các hoạt động vận tải biển quốc tế. Ví dụ, Ruscon thuộc sở hữu của Nga (một phần của công ty hậu cần Nga Delo Group) đã tham gia vào thị trường vận tải container sau khi Tập đoàn Delo mua lại cổ phần của Maersk trong nhà điều hành cảng Global Port Investments ở Nga.

Ruscon được quyền ưu tiên tiếp cận khu cảng container NUTEP ở Novorossiysk, do Tập đoàn Delo sở hữu và điều hành. Được tiếp cận với các nguồn lực hậu cần của Tập đoàn Delo cho phép Ruscon nhanh chóng đạt được động lực tại cảng Novorossiysk sau khi các hãng vận tải toàn cầu giảm khối lượng hàng hóa của họ.

Từ tháng 1 đến tháng 6 năm 2022, Ruscon đã tăng sản lượng vận chuyển container qua cảng Novorossiysk hơn 2900%, từ vài trăm TEU mỗi tháng lên hàng nghìn TEU, chủ yếu nhờ vào các tuyến mới từ Nga đến Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Israel và Trung Quốc.

Trong khi một số 'công ty toàn cầu' đang rời khỏi thị trường container của Nga, có khả năng sự thiếu hụt năng lực tàu tại các cảng của Nga cũng như thiếu hụt thiết bị container sẽ được bù đắp thông qua các hãng vận tải quy mô khu vực và thích hợp và do khối tư nhân Nga sở hữu.

Nếu chúng ta so sánh doanh thu container đủ tải qua cảng Novorossiysk của Nga trong giai đoạn nửa đầu năm 2021 với nửa đầu năm 2022, thì sự sụt giảm khối lượng không lớn như các dự báo thị trường trước đó (chỉ giảm 11,1%). Xem xét hoàn cảnh hiện tại xung quanh nền kinh tế Nga, Informall BG dự báo rằng khối lượng container đủ tải qua cảng Novorossiysk sẽ giảm 35% vào cuối năm 2022. Thật vậy, doanh thu container ngày càng sụt giảm là một mối đe dọa hiện hữu đối với các lĩnh vực kinh doanh, sản xuất và hậu cần của Nga. Tuy nhiên, vị trí địa lý của Nga cho phép họ đa dạng hóa các luồng hàng hóa đến các quốc gia thay thế [điểm đến].

Nghiên cứu chỉ ra rằng tác động thực sự của việc các hãng tàu giảm hoạt động tại cảng Novorossiysk có thể được nhìn thấy từ sự sụt giảm tổng lượng container hàng tháng trong 6 tháng đầu năm 202, giảm 26%. Nếu xung đột tiếp tục kéo dài, có thể lượng thiết bị trống có hạn, thời gian vận chuyển kéo dài hơn, giá cước vận chuyển cao hơn, chi phí vận chuyển bổ sung và các trở ngại liên quan đến lệnh trừng phạt khác sẽ kéo tổng kim ngạch hàng hóa đóng container của Nga trên Biển Đen giảm xuống.

Nguồn: Trích từ Báo cáo thị trường logistics châu Âu, số tháng 9/2022